Patara Feneri

Kuzey Akdeniz'in çağlar boyu en önemli feneri 

Dünyanın 7 harikasından birisi olarak gösterilen İskenderiye fenerinden tek parça günümüze ulaşmazken Patara’nın Roma İmparatoru Caesar tarafından yaptırılan Kuzey Akdeniz'in antik çağdan kalan en önemli feneri restore edilerek eski günlerine döndürülüyor.

İncecik altın sarısı kumlarla kaplı sahilin hemen ardında yükseldi günümüz demokrasisinin temellerinin atıldığı Patara Antik Kenti. Bereketli topraklara sahip olan bu kent Akdeniz’e kıyısı olması nedeniyle deniz ticaretinde de önemli bir yere geldi ve oldukça zenginleşti. Limandan gerçekleşen ticaretin sağladığı zenginlik Patara’nın mimari açıdan da gelişmesini sağladı ve kente günümüzde bile ziyaretçilerine hayranlık uyandıran yapılar inşa edildi. Meclis binası, antik tiyatro, anıtsal kapı Patara’nın en önemli yapıları olarak öne çıktı. Ancak Patara’nın en az bu yapılar kadar önemli bir yapısı daha vardı. O yapı da asırlar boyu kente ticaret için gelen denizcilere rehberlik yapan fenerdi. Asırlarca denizcilere kılavuzluk yapan fener, aynı zamanda kentin mimari bir şaheseri olarak kentin zenginliğine zenginlik kattı.

İMPARATOR CAESAR YAPTIRDI

Patara feneri M.S. 64-65 yıllarında Roma İmparatoru Nero Claudius Caesar tarafından denizcilerin güvenliğinin sağlanması için yaptırıldı. Fener günümüzde kumlarla kaplı olan Patara limanının batı çıkışında yer aldı ve fenerin inşaat işlerini dönemin Roma Valisi S.Marcus Priscus yürüttü. Bağımsız bir liman yapısı olan Patara Feneri, 20 metrekarelik kare formlu bir podyum ve podyumun tam ortasından 25 metre yükselen bir kuleden oluştu. Podyumun içi moloz, harç ve taş yongası ile doldurulurken duvarları ana kayadan inşa edildi. Podyumun üzerinde yükselen kule 6 metre çapındadır ve içerisinde spiral bir merdiven bulunur. Kulenin giriş kapısı batıya bakar ve aydınlatması dengesiz yerleştirilen pencerelerle sağlanır. Kulenin en üst kısmı ise kubbe ile kapalıdır.

ALTIN KAPLAMA BORNZ HARFLER GÜNÜMÜZE ULAŞMADI

Fenerin üzerinde uzaktan okunabilecek boyutlarda bir yazıt bulunur. Yazıt bronz harflerle doldurulmuştur ve bronz harflerin dışı altın kaplamadır. Ancak altın kaplı bronz harfler günümüze kadar ne yazık ki ulaşmamıştır. Buna rağmen fenerin Roma İmparatoru Nero tarafından yapıldığını anlatan yazıt hala sağlam durumdadır. Yazıtta Roma İmparatoru Nero’nun Patara Deniz Fenerini, denizcilerin selameti için yaptırdığı yazmaktadır. Fenerin podyumunda inşaat işlerini yürüten Roma Valisi S. Marcius Priscus’un heykeli bulunmaktadır. Ancak bu heykelde altın kaplama harfler gibi günümüze ulaşmamıştır. Patara halkı tarafından hazırlatılan ve fenere işlenen yazıtta Valiye teşekkür edilip, şükran sunulur. Yazıttaki, ‘Sextus Marcius Priscus’u Likya Halkı’nı 8 yıl boyunca rüşvet almadan, hakça yönettiği için, kentimizi çok güzel yapılarla süslediği için ve denizcilerin selameti adına Pharos ve Antipharos’u inşa ettirdiği için onurlandırır’ ifadeleri oldukça ilginçtir.

İKİNCİ FENER VE DEPOLAR KUMUN ALTINDA

Bu yazıttan yola çıkarak, Patara’da ikinci bir deniz feneri daha olduğu anlaşılır. Ancak o fenerden herhangi bir ize rastlanmamıştır. Fenerin yanında depolar, stadyum v anıt mezarlar bulunmaktadır. Ancak o yapılarda kumun altındadır. Fenerin 15. yüzyıldaki büyük Rodos depreminde yıkıldığı sanılmaktadır. Depremin yerle bir ettiği fener bugün Prof. Dr. Havva Işık ve ekibi tarafından Patara Kazıları çerçevesinde restore edilmekte  ve yeniden ayağa kaldırılmaktadır. Bu çerçevede fenerin podyumunun onarımı bir köşedeki küçük bir alan dışında tamamlanmıştır. Podyumdaki onarımın tamamlanmasının ardında kazı ekibinin hedefi, tarihi feneri 25 metre yükselterek, eski günlerine ulaştırmaktır. Kuzey Akdeniz’in çağlar boyunca en önemli feneri olan Patara Feneri, aynı zamanda Türkiye’nin en önemli arkeolojik kalıntılarındandır. Günümüzde kumların arasında bulunan fener, inşa edildiği dönemde deniz kenarında, limanın batı çıkışında yer alıyordu. Deniz kıyısı bugün fenerin oldukça gerisindedir. 

Patara fenerinin restorasyonu çerçevesinde kare planlı podyumunun ardından 25 metrelik kule de yükselmeye başladı.

Fenerin üzerindeki yazıt günümüze ulaşmıştır ancak altın kaplama bronz harfler kazılarda ne yazık ki bulunamamıştır.

 Patara feneri yapıldığı dönemde bu şekildeydi, restorasyondan sonra da bu şekilde olacak...

 

 Fenerin podyumuna yerleştirilen yazıtta Roma İmparatoru'na ve Valisine teşekkür ediliyor.