Likya lahitlerinden tahıl ambarlarına...

Likya lahit mezarından Bezirgan tahıl ambarına

Patara’nın uçsuz bucaksız kumsalından, Olympos’un baş döndürücü güzellikteki koylarına ve Torosların sarp yamaçlarına kadar Batı Akdeniz’in dört bir yanına damgasını vurdu Likyalılar. Tarih sahnesinden silinip gitmelerine, medeniyetlerinin üzerinden 2 bin yıl geçmesine rağmen, kültürleriyle hala ayakta Likyalılar. Sadece antik kentleri ve kentlerinde muhteşem yapılarıyla değil, Bezirgan’daki tahıl ambarlarıyla da.

Günümüzden 2 bin yıl önce, Antalya’nın batısında, doğal limanı andıran koyların kıyısında, uçsuz bucaksız sahilin ardında, ormanlarla kaplı dağlarda yaşadı Likyalılar. Döneminin en muhteşem kentlerini kurdular. Antik tiyatrolarıyla, sütunlu caddeleriyle, hamamlarıyla, agoralarıyla, lahit mezarlarıyla ve anıtsal yapılarıyla. Dağların arasındaki düzlüklerde ve Akdeniz’in hemen ardındaki ovalarda, hüküm sürdükleri tüm topraklarda medeniyetin gelişmesine büyük katkı sağladılar. Tarih sahnesinden silinip gittikten asırlar, hatta binyıllar sonrası bile medeniyetlerinin izleri yok olmadı. Zamana meydan okuyup dimdik ayakta durmanın aksine yerlerini alan topluluklar tarafından da yaşatıldı. Bezirgan’da Likya lahit mezarlarının birebir kopyası gibi duran tahıl ambarlarıyla.

LİKYA KÜLTÜRÜNDEN ETKİLEŞİM

Dört tarafı dağlarla çevrili, geniş bir düzlük üzerine kurulu Bezirgan köyü. Antalya’nın Kaş ilçesine bağlı Kalkan mahallesinin sırtını yasladığı tepenin tam ardında. Kışı ılıman bir iklime sahip Kalkan kıyılarında, yazı ise serin köylerinde geçiren Bezirgan halkı her zaman Likya kültürü ile iç içe yaşadı. Yaz aylarını geçirdikleri köylerinin yanı başındaki lahit mezarların ve kayaya oyulmuş yaşam alanlarının bulunduğu Pirha’da olduğu gibi. Bezirganlıların Likya kültüründen etkileşimi anıt mezarlarla bire bir aynı olan tahıl ambarlarında gösterdi kendini. Likyalıların binlerce yıl önce yaptıkları anıt mezarları ile Bezirganlıların tahıl ambarları aradan geçen onca zamana rağmen tıpatıp aynı.

LAHİT MEZARLARIN KOPYASI

Bezirgan tahıl ambarları, Likya lahit mezarlarının bir yansıması şeklinde bölgede bol miktarda bulunan sedir ve katran ağacından geçme tekniği kullanılarak yapılmıştır. Ambarların geçme tekniği ile yapılmasından dolayı çivi kullanılmamıştır.  Bunun nedeni ise çivinin bulunduğu yerden başlayarak ağacın kurtlanmasının önüne geçmektir. Ambarlarda çivi sadece beşik örtülü çatıda ve ön tarafta balkona bağlanan merdivende kullanılmıştır. Bu çivilerde yine ağaçtan yapılmıştır. Ambarların iç içe geçme tekniği kullanılarak yapılmasının nedeni ise söküp başka bir yere taşındığında yeniden kurulumunun kolay olmasıdır. Günümüzde çatıları çinko yada saç olan ambarlar daha önceki dönemler de ahşap idi. Bezirgan mahallesinde hala varlığını sürdüren ambarlar günümüzden 200-250 yıl önce inşa edildi.

AMBARIN İÇİ GÜPSELERE AYRILI

Dışarıdan bakıldığında tipik Likya kaya mezarını andıran ambarların içerisi güpse denilen gözlere ayrılmıştır. Ambarlar genellikle 4, 6, 8 güpseden oluşur. Güpseler, Temmuz ayı sonu yada Ağustos ayı başında köyün kurulu olduğu ovadan elde edilen tahıllarla doldurulur. Bu tarihlerde köye yapılacak bir ziyarette mutlaka ambarlara tahıl koyuluşuna şahit olunur. Bazı ambarların çift kapılı olduğu görülür, bu ambarlar iki kardeşe aittir. Ambarın iki kapısı birbirinden ayrı iki güpseye açılır. İki kapılı ambarlarda, iki kardeşin tahılı, iki ayrı gözde birbirine karıştırılmadan muhafaza edilir. Likya lahit mezarlarını andıran ambarlara Kaş ilçesine bağlı birçok köyün yanı sıra Elmalı ilçesinde de rastlanır. Ama ambarların toplu halde ve çok olduğu tek yer Bezirgan mahallesidir. Köyde 97 adet ambar bulunur. 

 

MİSAFİRLERİN İLGİ ODAĞI

Yaz aylarında ambarlar köylünün tahıllarını muhafaza edeceği bir alan olmakla beraber bölgenin turizm değeridir de. Dağ bisikletleriyle, jeeplerle ve eşeklerle köye gelen turistler, ambarları hayranlıkla inceler. Babadan oğla miras kalan bu ambarlar,  bankaların yaygın olmadığı dönemde aynı zamanda korunaklı bir alandır. Köylü parasını ve değerli eşyalarını da ambarlarda sakladı. Ambarların güvenliği ise ambarların yanı başına yerleşen bir köylü sağladı. Bu köylü ambarların güvenliğini sağlama karşısında mahsulden pay alarak görevini yerine getirdi.